Flag Utah

The Beehive State

Inleiding

Utah (afk.: UT of Ut.), staat van de Verenigde Staten van Amerika, 219.932 km2, met 1,8 miljoen inw.; hoofdstad: Salt Lake City.

Fysische Geografie

Utah vormt het overgangsgebied van drie landschapstypen van de Verenigde Staten:

a. Het westelijk deel wordt gevormd door het randgebied van het Great Basin, een afvoerloze droge hoogvlakte met verschillende woestijnen, o.a. in het noorden de Great Salt Lake Desert, waarvan grote delen bedekt zijn met zoutlagen. Het zoetwater bevattende Utah Lake (ca. 390 km2) watert via de Jordan af naar het grote eindmeer Great Salt Lake (variërend van ca. 3000 tot ca. 4000 km2; zoutgehalte schommelend tussen 30 en 15%). In het zuiden liggen nog twee woestijngebieden: Sevier Desert met het zoute, droge Sevier Lake en Escalante Desert met het Little Salt Lake.

b. Het centrale deel bestaat uit een uitloper van de Rocky Mountains, de Wasatch Range, een 250 km lange scheefgestelde gebergteschol, welke door een grote breuk scherp gescheiden wordt van het Great Basin. De west-oost lopende Uinta Mountains vormen de scheiding tussen de Central en de Southern Rockies; Kings Peak (4123 m) is het hoogste punt van de staat.

c. Het zuidoostelijk deel, onderdeel van het Coloradoplateau, is een droge hoogvlakte van vnl. zandsteen, waarin door de rivieren diepe canyons zijn uitgesneden (thans national park of national monument). In het zuidoosten van Utah zijn in het vlakke plateau enkele ‘domes’ gevormd; magma in de vorm van laccolieten heeft de horizontale lagen opgedrukt: Henry Mountains, Abajo Mountains en La Sal Mountains.

De belangrijkste rivier is de Colorado, met zijn twee zijrivieren, Green River en San Juan River. Door een stuwdam in Arizona wordt de Colorado in de Glen Canyon opgestuwd (Lake Powell). Het zuidelijk deel van de Wasatch Range wordt door de Sevier ontwaterd op het Sevier Lake; het noordelijk deel watert af op het Great Salt Lake via de Jordan, Weber en Bear. Door kleine stuwdammen wordt veel water gebruikt voor irrigatie.

Het klimaat is in het algemeen droog, vooral in het westen, waar zelden meer dan 100 mm neerslag per jaar valt en in sommige jaren geen. In Salt Lake City valt jaarlijks 370 mm, op de westhelling van de Wasatch Range ca. 1000 mm (in de hoogste delen in de vorm van sneeuw). De gemiddelde temperatuur in Salt Lake City is in januari -2 °C en in juli 24 °C.

De plantengroei in Utah is overal schaars, alleen de hogere delen van de Wasatch Range, Uinta Mountains en de ‘domes’ in het zuidoosten zijn sterk bebost.

Bevolking

De gemiddelde bevolkingsdichtheid bedraagt 8 inw. per km2. Ongeveer 87% van de bevolking woont in de stedelijke gebieden. De grootste steden zijn Salt Lake City, Ogden en Provo. Ca. 70% van de bevolking van Utah behoort tot de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der laatste dagen (Mormonen).

Economie

Sinds de Tweede Wereldoorlog vormen de overheidsdiensten, handel en industrie de voornaamste economische pijlers (tezamen goed voor meer dan 70% van het inkomen). De industrie is in de meest dynamische sector: de metaal-, machine- en voedingsmiddelenindustrie is het belangrijkst. Voorts o.m. petrochemische industrie en fabricage van transportmiddelen, elektronica, uitgeverijen, drukkerijen. Nauwelijks minder belangrijk is de mijnbouw (vnl. aardolie, koper en steenkool; voorts o.m. magnesium, goud, asfalt, lood, zilver en zink). De land- en tuinbouw produceert graan, suikerbieten, aardappelen, fruit. De veestapel omvat schapen, rundvee, varkens en pluimvee.

Bezienswaardigheden

Trekpleisters zijn de nationale parken en natuurmonumenten. In het noordoosten ligt op de grens met Colorado het Dinosaur National Monument, waar reusachtige fossielen uit het Krijt zijn gevonden. In het zuidoosten liggen Arches National Park, Canyonlands National Park, Capitol Reef National Park, Natural Bridges National Monument (waar de Uinta Creek drie natuurlijke bruggen heeft uitgeslepen) en Rainbow Bridge National Monument (met 94 m hoogte en een overspanning van 85 m de grootste natuurlijke brug ter wereld). Verder naar het westen liggen Cedar Breaks National Monument, Zion National Park en Bryce Canyon National Park; vooral in het laatste is door de sterke verticale erosie een fascinerend landschap van duizenden roze, witte en purperenrotsen in grillige vormen ontstaan. Voorts het Great Salt Lake, de zgn. monumentenvallei in het Navahoreservaat op de grens met Arizona, met o.a. fraaie erosielandschappen en resten van Indiaanse grotbewoning, en verschillende monumenten van de mormonen (vnl. in en om Salt Lake City). De natuur biedt voorts ruim gelegenheid voor allerlei vormen van openluchtrecreatie. Rond Salt Lake City bijv., ligt een aantal prachtige wintersportgebieden.

Geschiedenis

Waarschijnlijk betraden de Spanjaarden onder leiding van Coronado rond 1540 als eerste blanken het gebied. Het was niet aantrekkelijk voor kolonisten. In 1776 overwinterden twee franciscaner monniken. Daarna was het een doorgangsgebied voor ontdekkingsreizigers en pioniers op weg naar het westen. Pas met de vestiging van de mormonen in 1847 zou het land tot ontwikkeling komen. De onder leiding van Brigham Young uit de Verenigde staten uitgeweken mormonen organiseerden in 1849 de staat `Deseret’. De federale regering in Washington stond wantrouwend tegenover de nieuwe gemeenschap, o.m. op grond van de officieel toegestane polygamie, en wees verzoeken om toelating tot de Unie af. Wel werd in 1850 het territorium Utah gevormd. Er ontstond in Utah een theocratische staat met Young als dictator. Laster van buiten verleidde de Amerikaanse president Buchanan in 1857 tot een invasie. De in paniek geraakte mormonen bewapenden zich en pleegden een gruwelijke overval op een groep pioniers die door hun land trok. Hierbij vielen 120 doden (Mountain Meadows Massacre, sept. 1857). Van beide kanten werd daarna bakzeil gehaald. Tegenstellingen tussen mormonen en niet-mormonen in Utah ontlaadden zich daarna meer op het politieke vlak; in de wetgevende vergadering stonden tegenover elkaar de mormoonse People’s Party en de antimormoonse Liberal Party. De opening van de oost-west-spoorweg van 1869 leidde tot een toevloed van immigranten en grote bloei. Maar de mormoonse heerschappij bleef bestaan en verhinderde een aansluiting bij de Verenigde Staten als staat. Pas toen in 1890 de polygamie werd herroepen, was de weg vrij en in 1896 werd Utah als (45ste) staat tot de Unie toegelaten. Sindsdien heeft het zich rustig en gestadig ontwikkeld.