Arizona

Inleiding

Arizona (afk.: AZ of Ariz.), staat van de Verenigde Staten van Amerika, in het zuidwesten, 295.023 km2, met 3,6 miljoen inw.; hoofdstad: Phoenix.

Fysische Geografie

Arizona bestaat uit drie delen: in het noorden het horizontaal gelaagde Coloradoplateau (hier tot 2200 m hoog), waarin de Colorado en zijn zijrivieren diepe canyons hebben uitgesneden (w.o. de Grand Canyon, ten westen van de Painted Desert); in het midden een ertsrijk berggebied met noordwest-zuidoost lopende ketens; en in het zuidwesten een vnl. woestijnachtig gebied van bergruggen en vlakten, doorstroomd door de Gila. Het klimaat is heet en droog. Steppe- en woestijnsteppevegetatie overwegen; slechts in de hogere, vochtiger bergstreken komt enig bos voor.

Bevolking

De gemiddelde bevolkingsdichtheid bedraagt 12 inw. per km2. Van de bevolking woont ongeveer 88% in de stedelijke gebieden. De grootste steden zijn Phoenix en Tucson.

Economie

De landbouw (katoen, zuidvruchten, groenten, hooi), vnl. in de vruchtbare dalen, is gebonden aan irrigatie; deze is mogelijk gemaakt door de bouw van enige grote dammen in de Colorado (Hooverdam), de Gila (Coolidgedam) en de Salt River (Rooseveltdam). Meer dammen zijn gepland om toekomstig watertekort te voorkomen. In het noorden wordt extensieve veeteelt beoefend (runderen, schapen). Het belangrijkste mijnbouwproduct is koper (meer dan de helft van de totale productie van de Verenigde Staten). Andere delfstoffen zijn o.a. zilver, goud, zink en lood. Belangrijke industrieën zijn kopersmelterij, metaal- en elektronische industrie. De staat wordt van oost naar west doorsneden door twee vooral door doorgaand verkeer veelgebruikte autowegen (via Flagstaff en via Tucson).

Bezienswaardigheden

Vooral aan toeristen geïnteresseerd in curieuze natuurverschijnselen en oude cultuurresten heeft Arizona veel te bieden. Tot de vele beschermde monumenten binnen de staat behoren o.m. het Grand Canyon-gebied, de Painted Desert, Monument Valley, het zgn. Petrified Forest (versteende prehistorische bomen) en het Saguazo National Park, (twee gebieden met beschermde reuzencacti); voorts zijn er o.m. diverse tot monument verklaarde resten van oude Indianennederzettingen (o.a. Canyon de Chelly National Monument en Montezuma Castle National Monument) en van 17de-eeuwse missieposten.

Geschiedenis

Arizona is beroemd om zijn belangrijke prehistorie, die haar hoogtepunt bereikte met de Hohokam-cultuur (500 v.C. – 1400 n.C.). Tussen 1000 en 1300 zijn de tegenwoordige Indiaanse stammen van de Apache en Navaho in Arizona binnengedrongen. De eerste blanken die hier kwamen, waren de Spanjaarden, op zoek naar de fabuleuze zeven steden van Cibola, waar ze goud hoopten te vinden. In 1539 trok de franciscaan Fray Marcos de Niza door het gebied, in 1540 volgde de expeditie van Coronado, die de pueblo Zuni veroverde. Omstreeks 1600 volgden twee tochten van Juan de Onate. Franciscanen en jezuïeten vestigden missies in het land van de Hopi, die echter in de grote opstand van 1680 vernietigd werden. De franciscaan Eusebio Francisco Kino (gest. 1711) begon met veel succes de veeteelt en bracht het zuiden van Arizona tot bloei. Blanke boeren vestigden zich bij Tucson.

In 1821 werd Arizona Mexicaans en in deze tijd werden verschillende nederzettingen door de Apachen verwoest. De Mexicaanse oorlog maakt Arizona in 1848 Amerikaans. De aankoop van een zuidelijke strook land van Mexico in 1853 door James Gadsden bracht een toevloed van goudzoekers en veeboeren.

In 1863 erkende president Lincoln de status als territorium van Arizona. In 1864 onderwierp kolonel Kit Carson de Navaho’s, maar de oorlog tegen de Apachen in het zuiden duurde tot 1886, toen het hardnekkige opperhoofd Geronimo zich eindelijk overgaf. In 1912 werd Arizona als staat tot de Unie toegelaten.

Zeer hard werd Arizona getroffen door de crisis van 1929, toen haast alle mijnen werden stilgelegd. Maar na 1945 begon een periode van grote bloei, vooral door de kopermijnen. Een zeer snelle toename van de stedelijke bevolking ging hiermee gepaard. De staat is traditioneel in meerderheid Democratisch.