Ontevredenheid onder kleine boeren en arbeiders manifesteerde zich op het eind van de 19de eeuw in de groei van een derde partij, de Populisten, die later grotendeels opging in de Democratische Partij.

In het begin van de 20ste eeuw was er algemene onrust over het vigerende corrupte materialisme. Een hervormingsbeweging zette in, aanvankelijk geconcentreerd in een groep intellectuelen en politici. Het scheen of eindelijk ook politiek de tijd rijp werd voor verbeteringen. In 1901, na de moord op president McKinley, was Theodore Roosevelt president geworden. Hoewel hij aanvankelijk argwanend stond tegenover de hervormers, die hij minachtend als muckrakers bestempelde, begon hij toch langzamerhand in hun sporen te treden. Roosevelt was een krachtig president, maar zijn openlijk partij kiezen voor hervormingen kwam te laat. Toen zijn partij na zijn aftreden weer een conservatieve koers begon te varen onder zijn opvolgers, William Howard Taft (1909–1913), stichtte hij, na door de Republikeinse Partij in 1912 als presidentskandidaat te zijn verworpen, een eigen partij van de Progressieven. Door die scheuring kregen de Democraten de kans om te winnen en hun kandidaat, Woodrow Wilson, was zelf een vurig hervormer. De wezenlijke betekenis van 1912 is dat de Republikeinse Partij de partij der conservatieven werd, terwijl de Democraten de keus voor progressiviteit durfden te doen, wat hun op den duur een blijvende meerderheidspositie zou opleveren. Inbegrepen in deze keuze was een ruil in beginselen, want het waren nu de Democraten die ter wille van een sociale verandering pleitten voor krachtig federaal bestuur, terwijl de Republikeinen meer en meer de idee van de states’ rights gingen beklemtonen. De nazaten van Jefferson werden aanhangers van Hamilton en omgekeerd. Het is waar, dat alles was in 1912 nog niet duidelijk, al voltrok zich toen toch de scheiding der geesten. Pas met het optreden van de tweede Roosevelt, Franklin, werd de grote ruil bestendigd, werd ook de Democratische Partij definitief de grootste partij van het land.