Introductie
Philadelphia, stad in de Verenigde Staten van Amerika, in de staat Pennsylvania, aan de monding van de Schuylkill in de Delaware, met 1,5 miljoen inw. (agglom.: ca. 5,9 miljoen inw.).
Philadelphia behoort naar inwonertal tot de grootste vijf steden van het land en is een belangrijk industrieel, commercieel, dienstverlenend en cultureel centrum
Functies
De industrie, die in de stad in het verleden tot een van de belangrijkste industriële centra van de Verenigde Staten maakte, biedt nog aan ca. 20% van de beroepsbevolking werk. Een belangrijke pijler van de stedelijke economie is de dienstensector, m.n. de gezondheidszorg, het onderwijs, het toerisme en de persoonlijke dienstverlening. Hoewel de stad op ca. 120 km van de kust is gelegen, bezit ze een zeer belangrijke, voor zeeschepen bereikbare haven; de haven behoort tot de grootste zoetwaterhavens ter wereld en is naar grootte de tweede haven (na New York) van de Verenigde Staten.
Naast aardolieraffinage, petrochemische industrie en scheepsbouw zijn vooral van belang de textiel- en staalindustrie, de vervaardiging van locomotieven, medische apparatuur en elektronica, alsmede de grafische industrie. Ten aanzien van het geldverkeer neemt Philadelphia van oudsher een vooraanstaande plaats in (oudste federale munt, 1793) en een aantal grote bankinstellingen hebben er hun hoofdzetel. Via bruggen is Philadelphia verbonden met de aan de overzijde van de Delaware gelegen steden Palmyra, Gloucester City en Camden.
De stad bezit diverse vliegvelden (w.o. een internationale luchthaven) en vormt een belangrijk knooppunt van weg- en spoorwegverkeer. Philadelphia is zetel van een rooms-katholiek aartsbisschop en bezit vele instituten voor middelbaar, hoger en vakonderwijs, o.a. de Universiteit van Pennsylvania (1740), de Temple Universiteit (1884), de Drexel Universiteit (1891), verschillende medische opleidingsinstituten en theologische hogescholen, een Academie voor Schone Kunsten en het Curtis Instituut voor Muziek. Van wetenschappelijke betekenis zijn voorts de uit 1812 stammende Academie van Natuurwetenschappen (met verzameling vogels en insecten), het Franklin Institute (industrieel en technisch onderzoek; met museum [1824] en Fels-planetarium).
Van de musea zijn o.m. te noemen het Museum van de Academie voor Schone Kunsten (1805; 18de-20ste-eeuwse Amerikaanse schilderkunst, met belangrijk archief), het in het Fairmountpark gelegen Philadelphia Museum of Art (1876; Europese, Amerikaanse en Oosterse kunst), het Universiteitsmuseum (1887; archeologie), het Atwater Kent Museum (lokale geschiedenis), het Rodin Museum, een maritiem museum, het museum van de Historical Society of Pennsylvania (documenten en voorwerpen uit de koloniale tijd) en het Institute of Contemporary Art. Belangrijk voor het muziekleven is het internationaal bekende Philadelphia Orchestra; uitvoeringen vinden plaats in o.a. de monumentale, in 1854 gebouwde en op de Scala van Milaan geïnspireerde Academy of Music. Talrijke theaterpremières gaan in Philadelphia als test voor de voor Broadway (New York) bestemde producties.
Belangrijke recreatieve functies vervult het langs de Schuylkill gelegen 3200 ha grote Fairmountpark met dierentuin (de oudste van de Verenigde Staten), botanische tuin en verspreid over het terrein diverse oude, van elders hierheen verplaatste gebouwen (vnl. 18de-eeuws).
Stadsbeeld
Philadelphia, na 1682 volgens een ruitvormig stratenplan aangelegd, bewaart meer herinneringen aan het verleden dan enige andere stad van de Verenigde Staten. Independence Square (ca. 1730) maakt deel uit van Independence National Historical Park, waarin zich ook Independence Hall (1732) bevindt, met de vrijheidsklok die de ondertekening aankondigde van de onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten, die hier plaatsvond.
Het plein wordt verlicht door 56 gaslampen, één voor iedere ondertekenaar. Aan weerszijden van Independence Hall liggen Congress Hall en het gebouw van het hooggerechtshof. In Carpenters Hall (1770) werd het eerste Continentale Congres gehouden. In Christ Church (1727) ligt Benjamin Franklin begraven. Andere oude kerken zijn de Old Saint Mary (1763, vergroot 1810), de St. George (1769), de oudste methodistische kerk in permanent gebruik, en de Gloria Dei uit 1700. De stad bewaart ook nog een aantal straatjes als Elfreth’s Alley, met oude huizen; sommige daarvan zijn op bepaalde dagen voor het publiek toegankelijk.
Het stadsbeeld wordt gedomineerd door de City Hall met 167 m hoge toren waarop een standbeeld van William Penn. De historische gebouwen, waartoe o.a. ook Old Custom House (1819-1824), in neoclassicistische stijl, wordt gerekend, worden grotendeels geconserveerd. Anderzijds vindt op grote schaal nieuwbouw plaats. In het noordelijk stadsdeel Germantown bevinden zich vele oude huizen en een museum van oude gebruiksvoorwerpen.
Geschiedenis
Philadelphia werd in 1682 gesticht door William Penn en een groep Quakers. In 1776 werd er de Onafhankelijkheidsverklaring afgekondigd; in 1787 vond er de bekrachtiging plaats van de eerste Amerikaanse Grondwet.
De stad was hoofdstad van de Verenigde Staten van 1775 tot 1789 en opnieuw van 1799 tot 1800. Van 1777 tot 1778 was zij in handen van de Britten. In de Amerikaanse Burgeroorlog steunde Philadelphia, vooral onder invloed van de quakers en tegen eigen handelsbelangen in, krachtig de noordelijke staten.