Arkansas River

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, na de Missouri de grootste zijrivier van de Mississippi, ca. 2330 km lang, waarvan ca. 765 km bevaarbaar; stroomgebied: ca. 416.000 km2. Zij ontspringt bij Leadville (Colorado), doorstroomt de staten Kansas, Oklahoma en Arkansas en mondt benoorden Kansas City uit in de Mississippi. In de rivier zijn diverse dammen (voor irrigatie en energievoorziening) aangelegd. Het Arkansas River Navigation System, dat begin jaren zeventig voltooid werd, maakt de rivier bevaarbaar tot aan Tulsa (Oklahoma).

Canadian

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, met een lengte van 1.458 km. De Canadian is een rechterzijrivier van de Arkansasin.

De Canadian River ontspringt aan de oosthelling van de Sangre de Cristo Mountains in het noordoosten van New Mexico, in de buurt van de grens met Colorado. Ze stroomt door het gebied van de High Plains eerst in zuidoostelijke, later in oostelijke richting en mondt 40 km ten zuidoosten van Muskogee, Oklahoma, in de Arkansas uit.

In de bovenloop doorstroomt de Canadian droogtegebieden, waarbij het rivierwater voor de irrigatie van een uitgebreid landbouwgebied van ongeveer 77.000 km² gebruikt wordt. Die irrigatie wordt verzekerd door de Conchas stuwdam.

De Canadian River is niet bevaarbaar. Haar belangrijkste zijrivier is de North Canadian River.

Colorado

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, de belangrijkste rivier van het zuidelijk deel van de Rocky Mountains, ca. 2400 km lang. Zij ontspringt in het Rocky Mountain National Park, stroomt door Colorado, Utah, Arizona en Mexico en mondt uit in de Golf van Californië. De bovenloop is zeer diep en steil ingesneden, waardoor een aantal canyons is ontstaan, waarvan de Grand Canyon de beroemdste is. Door grote kunstwerken (o.a. de Hooverdam en de Glen Canyondam) is de rivier geschikt gemaakt voor irrigatie en energie- en drinkwatervoorziening. Belangrijkste zijrivieren: Gunnison (Colorado), Dolores, Green en San Juan (Utah), Little Colorado en Gila(Arizona) en Virgin (Nevada).

Columbia

Rivier in Noord-Amerika, ca. 2050 km lang, ontspringt in de Rocky Mountains (British Columbia, Canada), komt bij Fort Shepherd in de Verenigde Staten (Washington), breekt door het Cascadengebergte en mondt ten zuiden van Portland uit in de Grote Oceaan. De benedenloop is tot 150 km landinwaarts bevaarbaar voor zeeschepen, tot 450 km voor rivierschepen. Langs de bovenloop stuwdammen (elektrische energie).

Hudson River

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, in het oosten van de staat New York, 507 km lang. De rivier ontspringt in de Adirondack Mountains, nabij Mount Marcy, stroomt in zuidelijke richting en wordt na het opnemen met de belangrijkste rivier (Albany, N.Y.), de Mohawk, bevaarbaar tot aan de monding, tussen Long Island en Staten Island (New York City), in de Atlantische Oceaan. De laatste 17 km is de Hudson de grensrivier van de staten New Jersey en New York. De rivier is d.m.v. het New York State Barge Canal-systeem verbonden met de Grote Meren, Lake Champlain en de St. Lawrence River en als zodanig een verkeersader van aanzienlijk belang. Het laatste stuk van de rivier stroomt door de 240 km lange Hudsonvallei, die thans tot een van de grootste industriële conglomeraties van de Verenigde Staten behoort met als zwaartepunt de agglomeratie New York. Belangrijk voor de ontwikkeling van de industrie waren aanvankelijk het in gebruik nemen van stoomboten en de uitvoering van de waterbouwkundige werken (kanaliseren van de Mohawk, Eriekanaal) tussen Albany (New York) en Buffalo (New York) aan het Eriemeer. Van overheidswege wordt thans door o.m. strictere bouwverordeningen en maatregelen tegen de toenemende vervuiling, getracht de industriële expansie binnen de perken te houden.

De rivier werd voor het eerst in 1609 door Henry Hudson onderzocht; de eerste kolonisten in de Hudsonvallei, destijds geroemd om zijn serene landschappelijke schoonheid, waren de Hollanders (1629). In de strijd tegen de Indianen en later in de Amerikaanse Vrijheidsoorlog was de rivier van aanzienlijk strategisch belang; bij Saratoga werd de uiteindelijke overwinning door George Washington op de Engelsen onder generaal Burgoyne behaald.

Mississippi River

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, de grootste rivier van Noord-Amerika, lengte 3780 km, stroomgebied 3,26 miljoen km2. Men beschouwt het Itascameer in Noordwest-Minnesota en de riviertjes die dit meer voeden als bron van de Mississippi. In haar brongebied stroomt de rivier door verscheidene meren. Na ten zuiden van Minneapolis door een ca. 12 km lange kloof gestroomd te zijn, verwijdt de rivier zich tot Lake Pepin. Ten zuiden van Cairo (Illinois) begint zij te meanderen. Hier is de rivier begeleid door brede oeverwallen (levees). De vlakte van de benedenloop wordt verder gekenmerkt door de vele afgesneden meanders en moerassen. Bij de monding brengt de rivier ca. 304 miljoen m3 per jaar aan materiaal naar de Golf van Mexico, waardoor de delta zich steeds verder zeewaarts verlegt (ca. 90 m per jaar). Het hoogteverschil tussen de bron en de monding van de Mississippi bedraagt ruim 500 m. De Mississippi ontvangt bijna 250 zijrivieren, waarvan de grootste zijn (van de bron naar de monding): de Minnesota, St. Croix, Chippewa, Wisconsin, Rock, Cedar, Iowa, Des Moines, Illinois, Missouri, Ohio, White, Arkansas, Yazoo en Red River.

De overstromingen van de Mississippi zijn berucht. De ernstigste vond plaats in 1927, toen 72.520 km2 onder water kwam te staan en een recordwaterstand van 16,9 m werd bereikt (bij Cairo). Sindsdien zijn over een totale afstand van 2500 km (van Cape Girardeau, Missouri, tot de monding) dijken langs de oevers gelegd. Ten noorden van Cape Girardeau (tot in Wisconsin) doen zich nog steeds van tijd tot tijd grote overstromingen voor (o.m. in 1965, 1973, 1983 en 1993). De hoofdstroom is over een afstand van 3477 km bevaarbaar, waarbij via laterale kanalen watervallen en stroomversnellingen gemeden kunnen worden, terwijl bovendien voor dit doel ingerichte waterreservoirs een te lage waterstand ten behoeve van de scheepvaart kunnen corrigeren; met de bevaarbare delen van de zijrivieren vormt de Mississippi een watertransportweg van in totaal ca. 26.000 km lengte. De Mississippi is via de Illinois Waterways verbonden met de Grote Meren. De rivier is voorts van betekenis als leverancier van hydro-elektriciteit.

De belangrijkste steden langs de Mississippi zijn Minneapolis, St. Paul, La Crosse, Dubuque, Davenport, Burlington, Quincy, St. Louis, Cape Girardeau, Cairo, Memphis, Vicksburg, Natchez, Baton Rouge en New Orleans.

De rivier, in 1541 door Hernan(do) de Soto ontdekt, had als belangrijke transportader grote betekenis in de Amerikaanse Burgeroorlog; verschillende veldslagen werden aan haar oevers uitgevochten.

Missouri River

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, de grootste zijrivier van de Mississippi, lengte ruim 3900 km, stroomgebied 1,37 miljoen km2. De Missouri wordt gevormd door de vereniging van de Jefferson, Madison en Gallatin in het zuidwesten van Montana en stroomt via een 300 m diepe canyon door de Big Belt Mountains, waarna bij Great Falls (Montana) over 20 km stroomversnellingen en watervallen (tot 27 m hoog) voorkomen. Daarna vult de Missouri het Fort Peck Reservoir in Montana, stroomt door het droge prairiegebied van North en South Dakota, vormt de grens tussen Nebraska en Kansas enerzijds en Iowa en Missouri anderzijds, maakt een bocht om de Ozarkplateaus dwars door Missouri en mondt even ten noorden van St. Louis uit in de Mississippi.

Tot het stroomgebied van de rivier behoren delen van de Rocky Mountains, Great Plains, Central Lowlands en het Ozarkplateau. De rivier is niet gemakkelijk bevaarbaar door de vele stroomversnellingen boven Omaha en het zeer veranderlijke waterpeil. Bij hoog water (april–juni) is zij over 2320 km tot Fort Benton in Montana bevaarbaar. De Missouri voert veel modder mee, die eilanden en barrières vormt en de stroom telkens van richting doet veranderen. Sinds de jaren veertig zijn grote werken uitgevoerd ten behoeve van de beheersing van overstromingen, irrigatie, verbetering van de scheepvaart, opwekking van elektriciteit en het scheppen van recreatiemogelijkheden. Niettemin vonden in 1993 grote overstromingen plaats.

Grote steden langs de Missouri River zijn o.m. Great Falls, Bismarck, Pierre, Sioux City, Omaha en Kansas City.

Ohio River

Ohio (Irokees-Indiaans: O-he-yo = grote rivier), rivier in de Verenigde Staten van Amerika, 1580 km lang (met de Allegheny 2100 km), stroomgebied 544.000 km2. De Ohio ontstaat uit de samenvloeiing van de Allegheny met de Monongahela River bij Pittsburgh in Pennsylvania, vormt achtereenvolgens een deel van de grens tussen de staten Ohio en resp. West-Virginia en Kentucky, alsmede Kentucky en resp. Indiana en Illinois en stroomt bij Cairo (Illinios) in de Mississippi. De Ohio is in haar geheel bevaarbaar, waardoor de rivier bij de kolonisatie van de Verenigde Staten een van de belangrijkste verkeerswegen naar het westen was. Sinds de opening in 1825 van een kanaal dat de Ohio via de zijrivier Miami met het Eriemeer verbindt, is tevens het gebied van de Grote Meren voor de Mississippischeepvaart toegankelijk. Wegens het voortdurende overstromingsgevaar (rampjaren 1913, 1936 en 1937) is door de federale regering een uitgebreid programma ter regeling van de waterstand uitgevoerd in de vorm van dijken, dammen en reservoirs.

Platte

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, met een lengte van 500 km. De Platte River is een rechter zijrivier van de Missouri in de Amerikaanse staat Nebraska.

Hij ontstaat door het samenstromen van de North Platte River en de South Platte River in North Platte, stroomt door de Great Plains in oostelijke richting naar de Missouri en mondt daarin uit ongeveer 20 km ten zuiden van Omaha.

De Platte River is niet bevaarbaar.

Het water wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de bevloeiing van de akkerbouwgebieden langs de rivier. Kleine stuwen dienen voor energiewinning.

Langs de rivier voerde in de 19e eeuw een belangrijke reisroute naar het westen. Tegenwoordig volgt de VS-highway 30 en de Union Pacific Railroad het dal van de Peace River.

Río Grande

Río Grande of (in Mexico) Río Bravo del Norte, rivier in Midden-Amerika, in de Verenigde Staten van Amerika en Mexico, 3030 km lang, stroomgebied ca. 570.000 km2. De rivier ontspringt in de Amerikaanse staat Colorado in de San Juan Mountains (een van de zuidelijkste ketens van de Rocky Mountains), doorstroomt de staat New Mexico, vormt vanaf El Paso/Ciudad Juárez over meer dan 1500 km de grens tussen de Verenigde Staten (Texas) en Mexico en mondt uit in de Golf van Mexico.

In de Verenigde Staten zijn door de bouw van dammen enkele grote stuwmeren gevormd (o.m. het Elephant Butte Reservoir); in de benedenloop is door de bouw (door de Verenigde Staten en Mexico gezamenlijk) van de Falcondam (1954) het Falcon Reservoir ontstaan, dat aan beide landen energie en – vooral – irrigatiewater levert. De enige grote zijrivier is de Pecos River, die eveneens in de Rocky Mountains (in het noorden van New Mexico) ontspringt. Vanuit Mexico komen de Río Couchos en de Río Salado; de Río Salado bereikt de Río Grande in het Falcon Reservoir; stroomafwaarts van dit stuwmeer is de rivier over de laatste 200 km bevaarbaar voor kleine schepen.

Saint Lawrence

(Ned.: Sint-Laurensrivier), rivier in Noord-Amerika, ontspringt aan het noordoostelijk uiteinde van Lake Ontario, vormt in haar bovenloop de grens tussen de Verenigde Staten (New York) en Canada (Ontario) en mondt met een breed estuarium uit in de Atlantische Oceaan (Gulf of Saint Lawrence), lengte 1140 km, stroomgebied ca. 1,5 miljoen km2.

De rivier verzorgt de afwatering van de Grote Meren. Door de regulerende werking van deze meren is de afvoer van het water zeer regelmatig. Tussen Lake Ontario en Montreal (310 km) bestaat de rivier uit drie langgerekte meren, waartussen gedeelten met stroomversnellingen en kleine watervallen liggen. Het eerste gedeelte, de ‘Thousand Islands Region’, is een nauwe doorbraak door een kristallijne verbinding van de Adirondacks met het Canadese Schild. Het hoogteverschil van 15,70 m wordt in de International Rapids overwonnen. Daarna verbreedt het dal zich in de Saint Lawrence Lowlands (bij Montreal 210 km breed), een door het landijs uitgeschuurde kom, welke door mariene zanden is opgevuld. Tussen Lake Saint Francis en Lake Saint Louis liggen over 28 km een aantal watervallen (Coteau, Cedar Rapids, Split Rock en Cascade Rapids), met een totaal verval van 25 m. Stroomafwaarts van Lake Saint Louis liggen de 14 m hoge Lachine Rapids, het punt tot waar Cartier tijdens zijn expeditie van 1535–1536 kon varen. Van Montreal tot Quebec (300 km) is de stroomsnelheid zeer sterk; daarnaast maken de vele eilanden de bevaarbaarheid moeilijk. Voorbij Quebec, waar de rotsen de rivier weer bereiken, gaat de rivier over in de Gulf of Saint Lawrence. De haven van Quebec bestaat uit drijvende dokken, omdat het getij hier 5,70 m bedraagt; stroomopwaarts neemt het getij af, bij Trois Rivières is het nog merkbaar en Montreal heeft geen getij meer. Van de ca. 60 zijrivieren zijn de belangrijkste (van links) de Ottawa River, de Saint-Maurice en de Saguenay, alle drie van betekenis voor de energievoorziening; belangrijk is de verbinding via de kleine rechterzijrivier, de Richelieu River, door het Canal de Chambly met Lake Champlain en de Hudson River.

Tennessee River

Rivier in de Verenigde Staten van Amerika, grotendeels in de staat Tennessee, ontstaat ten oosten van Knoxville door samenvloeiing van de Holston en de French Broad, stroomt in haar middenloop door Noord-Alabama, doorsnijdt van zuid naar noord het westen van Tennessee en mondt op het grondgebied van Kentucky bij Paducah uit in de Ohio, lengte 1050 km (incl. de Holston 1450 km); stroomgebied 115.000 km2. De belangrijkste zijrivieren zijn de Little Hiwassee, Little Tennessee, Clinch, Sequatchie, Paint Rock, Flint, Elk, Duck, Big Sandy en Clark. De Tennessee is wereldberoemd geworden door het werk van de Tennessee Valley Authority.

Yukon River

Rivier in Noord-Amerika, voor eenderde stromend door Canada, voor tweederde door Alaska, 3184 km lang; stroomgebied: 855.000 km2. De brontak Nisutlin (Teslin) ontspringt in het noordwesten van British Columbia, de brontak Pelly op de Mackenzie Mountains in de Northwest Territories. De Yukon stroomt door het betrekkelijk vlakke Yukonplateau, de voortzetting van het Columbia- en het Coloradoplateau (gemiddelde hoogte 800 tot 1000 m in de bovenloop, 500 m in de benedenloop) en eindigt met een 100 km brede delta in de Beringzee. Vooral in de benedenloop komen zeer grote meanders voor. De Yukon bevriest over haar gehele loop gedurende drie maanden per jaar. Van juni tot oktober is zij bevaarbaar tot aan White Horse, over bijna 3000 km.

De grootste twee zijrivieren zijn de over 1000 km bevaarbare Koyukuk rechts en de over 320 km bevaarbare Tanana River links. Een andere zijrivier is de Klondike (goudvondsten).

Eriemeer

Eriemeer (Eng.: Lake Erie), het zuidelijkste van de vijf Grote Meren in Noord-Amerika, op de grens van de Verenigde Staten en Canada, 25.426 km2, 185 m boven de zeespiegel. Het ontvangt zijn water uit het Huronmeer door de rivieren Detroit en Saint Clair en voert via de Niagara water af naar het Ontariomeer. De bouw van het Eriekanaal (1817–1825) en van de Eriespoorweg (1832–1851) tussen de Hudson en het Eriemeer maakte dit, ondanks vele ondiepten en ijsgang (dec.–maart), tot een belangrijke verkeersader. Het Eriemeer is voorts door het Wellandkanaal verbonden met het Ontariomeer. Het vormt een onderdeel van de Saint Lawrence Seaway.

Voorname haven- en industriesteden aan het meer zijn: Buffalo, Erie, Cleveland, Sandusky, Toledo, Lorain en Detroit. De concentratie van industrie maakt het Eriemeer het meest vervuilde van de vijf grote meren.

Huronmeer

Huronmeer(Eng.: Lake Huron), meer op de grens van de Verenigde Staten van Amerika en Canada, naar grootte het tweede van de vijf Grote Meren, 59,596 km2, waarvan 36.001 km2 in Canada, grootste diepte 228 m, waterspiegel 177 m boven de zeespiegel. Het meer is met het Bovenmeer verbonden door de St. Mary’s River en de Sault Ste. Marie Canals, met het Michiganmeer door de Straits of Mackinac en met het Eriemeer door de St. Clair River (via Lake St. Clair en Detroit River). Het ontvangt water van het Bovenmeer en het Michiganmeer en watert af op het Eriemeer. Door het Bruce-schiereiland en het Manitoulineiland wordt een zijtak afgescheiden: Georgian Bay, met ca. 20.000 kleine eilanden; deze gaat in het noordwesten over in North Channel, de verbinding met de St. Mary’s en tevens een arm van het Huronmeer. In de staat Michigan ligt een derde arm: Saginaw Bay. Door zijn centrale ligging is het Huronmeer van grote betekenis voor scheepvaart en industrie. Havens aan de kant van de Verenigde Staten zijn Alpena, Port Huron en Bay City, op de Canadese oever Collingwood, Goderich en Midland.

Michiganmeer

Michiganmeer (Lake Michigan), een van de vijf Grote Meren van Noord-Amerika, met ruim 58.000 km2 het grootste zoetwaterbekken binnen de Verenigde Staten; kustlijn 2287 km, waterspiegel 178 m boven zeeniveau, tot 281 m diep. Het meer is economisch van vitaal belang wegens de graan- en vooral de ijzerertstransporten. De voornaamste haven is die van Chicago.

Bovenmeer

Bovenmeer (Eng.: Lake Superior), meer in Noord-Amerika, het grootste zoetwatermeer ter wereld, op de grens van Canada (Ontario) en de Verenigde Staten (Michigan, Wisconsin, Minnesota), 83.308 km2 (waarvan 28.672 km2 in Canada), tot 585 km lang, tot 225 km breed, tot 300 m diep. De verbinding met het Huronmeer wordt gevormd door de Sault Sainte Marie Canals. De rivieren Nipigon, Kaministikwia, Pigeon en St.-Louis stromen in het meer, dat via de andere Grote Meren en de Saint Lawrence in verbinding staat met de Grote Oceaan. Het is slechts zes tot zeven maanden per jaar bevaarbaar, hoewel niet het gehele meer dichtvriest.

Ontariomeer

Ontariomeer (Eng.: Lake Ontario), het kleinste en meest oostelijke van de vijf Grote Meren (Great Lakes), op de grens tussen de Canadese prov. Ontario en de Amerikaanse staat New York, 18.900 km2, grootste diepte 236 m. Rivieren die in het Ontariomeer uitmonden, zijn de Niagara, die de verbinding met het Eriemeer vormt, verder (vanuit Ontario) o.m. de Credit, Humber, Salmon, Trent en Moira en (vanuit New York) o.m. de Genesee, Oswego en Black River.

Het Ontariomeer is voor de scheepvaart via het Wellandship canal, dat op Canadees grondgebied om de Niagara Falls is heengebouwd, verbonden met de andere Grote Meren en vanhieruit via een kanalensysteem met het Mississippistroomgebied en het zuiden en westen van de Verenigde Staten. Het New York State Bargekanaal vormt de verbinding met de haven van New York, het Trentkanaal de verbinding met het Huronmeer. De Saint Lawrence zorgt voor de afwatering van het Ontariomeer, waarvan de betekenis voor het vrachtvervoer sterk is toegenomen sinds de voltooiing van de Saint Lawrence Seaway.